برخي از محبين در باب شأن و مقام ساداتي همچون حضرت معصومه (س) مي‌پندارند كه جايگاه و مقام بي نظير ايشان صرفا ناشي از قرابت و خويشاوندي با امام رضا(ع) و امام موسي كاظم است. اما با بررسي دقيق تاريخ مي‌توان متوجه شد كه آيا زيارت‌نامه و احاديث گوناگوني كه بر شأن حضرت معصومه دلالت دارد صرفا از جهت خويشاوندي است يا خير.

راوي نقل مي‌كند، از امام رضا (ع) پرسيدم: كسى كه فاطمه دختر امام كاظم (ع) را زيارت نمايد، چه ثوابى دارد؟ فرمودند: كسى كه او را زيارت كند، بهشت از آن اوست.

چرا ديگر امام‌زادگان به مقام حضرت معصومه نائل نشدند؟

در مقايسه با حضرت معصومه كه زيارت ايشان بارها مورد تاكيد اهل بيت علي‌الخصوص امام رضا (ع) قرار گرفته است، اين سوال مطرح مي‌شود كه چرا ديگر امام‌زادگان به اين مقام و جايگاه رفيع نائل نشده‌اند؟ براي پاسخ به اين پرسش مي‌توان به يكي ديگر از براداران امام رضا (ع) معروف به زيدالنار اشاره كرد. وي كه فردي آشوب طلب بود در زمان مامون قيام كرد و سبب كشته شدن افراد بسياري شد تا آن جا كه به وسيله مامون دستگير شد.

امام رضا (ع) جملات بسيار تامل برانگيزي را خطاب به برادر خويش بيان مي‌دارند كه مي‌تواند روشن كننده اسرار بسيار عميقي باشد. حسن‏ بن‏ جهم‏ گفت:‏ خدمت‏ حضرت‏ رضا بودم، زيد برادرش‏ نيز آنجا بود، حضرت به او مي‌فرمود: «زيد! از خدا بترس،‏ ما به اين‏ مقام‏ كه‏ رسيده‏ايم‏ از تقوى‏ و پرهيزگارى‏ است،‏ هر كس‏ با تقوى‏ و پرهيزگار نباشد از ما نيست‏ و ما از او بيزاريم.‏ مبادا سبب‏ شوى‏ كه‏ خون‏ شيعيان‏ ما ريخته‏ شود كه‏ ارزش‏ تو از بين‏ مي‌رود. مردم‏ خون‏ و مال‏ شيعيان‏ ما را حلال‏ مي‌دانند و با آنها دشمنند بواسطه‏ محبتى‏ كه‏ با ما دارند و اعتقاد بولايت‏ ما خاندان‏ اگر تو به آنها بدى‏ كنى‏ به خود ستم‏ كرده‏اى‏ و باعث‏ از بين‏ رفتن‏ حق‏ خود شده‏اى»‏.

در اين موقع، روى به من نموده فرمود: «پسر جهم! هر كس مخالف دين خدا باشد من از او بيزارم هر كه ميخواهد باشد و از هر قبيله‏اى باشد و هر كس با خدا دشمنى بورزد ما به او علاقه نداريم از هر قبيله‏اى باشد و هر كس باشد. عرض كردم: «آقا چه كسى دشمن خدا مى‏شود»؟ فرمود: «هر كس معصيت خدا را بكند».

علت تقرب حضرت معصومه به امام رضا (ع)


با عنايت به حديث مفصل امام رضا(ع) در برابر برادر خويش مي‌توان دانست كه علت تقرب و نزديكي به اهل بيت تقوي و پرهيزكاري است. امام رضا (ع) شرط رستگاري را اطاعت از خداوند و دوري از معصيت مي‌دانند؛ چنان‌چه در بيان ديگري خطاب به زيد مي‌فرمايند: «تو برادر منى‏ تا وقتى‏ كه‏ مطيع‏ خدا باشى‏ وقتى معصيت كار شدى ديگر برادرى بين ما نيست».

با تامل در سخنان امام رضا(ع) مي‌توان دانست كه علت قرب و نزديكي حضرت معصومه در بارگاه حضرت حق علتي به جز تقوي و پرهيزكاري ايشان ندارد. حضرت معصومه (س) نه صرفا به علت خويشاوندي با امام رضا (ع) به اين مقام رسيده‌اند كه زيارت ايشان سبب وجوب بهشت براي زائر مي‌شود؛ بلكه بدان جهت است كه ايشان در اطاعت و مقام تسليم در ولايت معصوم زمان خويش از ديگر عرفا و دانشمندان پيشي گرفته بودند.

مقام خاص حضرت معصومه به عنوان راوي حديث و خواهر امام رضا(ع) ناشي از تسليم و اطاعت محض ايشان از مقام ولايت معصوم بوده است؛ چه بسا كه ما شاهد مقام والايي نيز براي حضرت ابالفضل العباس هستيم و اين جايگاه بي شك به ميزان تقوي و پرهيزكاري و اطاعت ايشان از ولايت معصوم باز مي‌گردد.

با عنايت به سخنان اهل بيت مي‌توان نتيجه گرفت كه تفكرات و اعمال يك فرد تعيين كننده رتبه و جايگاه وي در نزد اهل بيت است؛ چنان كه حضرت معصومه با تقوي و معرفت و تسليم ولايت معصوم بودن به جايگاهي رسيد كه ثواب زيارت ايشان برابر با تملك بهشت شد و ديگري همچون زيدالنار به موقعيتي تنزل پيدا كرد كه امام رضا (ع) وي را به عنوان برادر خويش نپذيرفتند.


در نتيجه، محبين و دوستداران حضرت معصومه نيز با رفتار و كردار خود در اطاعت از معصومين مي‌توانند خود را مقرب درگاه ايشان نمايند و مقامات و درجات عرفاني را طي كنند؛ وگرنه با ادعاي بدون عمل نمي‌توان به جايي راه يافت.